Για τον ΤΗΟΜΑS εφευρέτης του τσοκ θεωρείται ο William Pape. Όπως ο ίδιος ισχυρίζεται, στις 29 Μάιου του 1866 κατοχύρωσε την πατέντα με αριθμό ευρεσιτεχνίας 1501. Ωστόσο πρακτικά η εφεύρεση πιστώνεται στον διάσημο κατασκευαστή όπλων Greener, που το 1874 είχε ήδη παρουσιάσει τσοκαρισμένα όπλα που έδιναν πρωτοφανείς συγκεντρώσεις. Τέτοιες που ξεσήκωσαν το περιοδικό Field να οργανώσει έναν αγώνα με αντικείμενο τις συγκεντρώσεις των όπλων στον κύκλο των 75 εκατοστών σε απόσταση 40 γυαρδών (36,5 μέτρων).
Στον αγώνα αυτό ο Greener ανακηρύχθηκε νικητής μεταξύ άλλων κατασκευαστών όπως ο Holland, Rigby και άλλοι. Όλοι οι κατασκευαστές παρουσίασαν όπλα που έδωσαν συγκεντρώσεις πολύ πυκνότερες από τα παλιά όπλα. Να σημειώσουμε ότι μέχρι τότε τα όπλα που κατασκεύαζαν οι Άγγλοι δεν είχαν καμιά σύσφιξη, ήταν συνήθως όπλα με μήκος κάννης 75 εκατοστά και εσωτερικά οι κάννες ήταν τελείως κυλινδρικές σε όλο τους το μήκος.
Αυτή ήταν η πρώτη προσπάθεια των κατασκευαστών να φτιάξουν όπλα που θα ξεπερνούσαν τα μέχρι τότε δεδομένα. Αυτό είχε ως συνέπεια να προκύψει μεγάλο ενδιαφέρον και ζήτηση για τα τσοκαρισμένα όπλα. Όλοι οι κυνηγοί επιθυμούσαν να έχουν ένα όπλο που θα μπορούσε να στείλει τα σκάγια με μεγαλύτερη συγκέντρωση σε οριακές αποστάσεις και να αυξήσει τις πιθανότητες του να «κρατήσει» ένα θήραμα σε μεγαλύτερη απόσταση.
Μετά την πρακτική εφαρμογή των στενών όπλων στο κυνήγι με τα χρόνια το μεγάλο ενδιαφέρον των κυνηγών για τα στενά όπλα άρχισε να μειώνεται γιατί παρατηρήθηκε το εξής:
Στις κοντινές τουφεκιές που οι κυνηγοί τις θεωρούσαν δεδομένες παρουσίαζαν υψηλά ποσοστά αποτυχίας εξαιτίας του γεγονότος ότι τα όπλα που έδιναν εντυπωσιακά αποτελέσματα συγκεντρώσεις στις μεγαλύτερες αποστάσεις δεν ήταν αποτελεσματικά στις μεσαίες. Ωστόσο αυτό δεν επηρέασε την εξέλιξη των διαφόρων τύπων σύσφιξης. Απλώς αρχικά δεν έγιναν προτάσεις για ενδιάμεσες συσφίξεις και από τον κύλινδρο πήγαν αμέσως στην πλήρη σύσφιξη Full, ίσως και στενότερη.
Το κυνήγι εκτός από την επιστημονική του διάσταση που βασίζεται σε κάποια στοιχεία έχει και μια άλλη διάσταση που δεν πρέπει να αγνοείται. Αυτή που αντιμετωπίζει ο κυνηγός στον κυνηγότοπο.
Όλοι θαυμάζουμε και επιζητούμε μια καλή τουφεκιά στα 35-40 μέτρα. Ωστόσο η τουφεκιά αυτή είναι 1 στις 10. Αν αυτό είναι το ζητούμενο, δεν έχετε παρά να διαλέξετε ένα όπλο με πλήρη σύσφιξη, ίσως και περισσότερο και να αρκεστείτε σε αυτή την 1 τουφεκιά και την ικανοποίηση που μπορεί να σας δώσει. Για τα περισσότερα θηράματα ο μέσος όρος βολής κυμαίνεται από 15-25 μέτρα. Αυτό έχει αποδείξει η πρακτική.
Ας κλείσουμε όμως αυτή την παράγραφο για να ασχοληθούμε με το τσόκ. Το 1874 ο Greener είχε τελειοποιήσει την τέχνη του τσοκαρίσματος σε σημείο που να δίνει πρωτοφανές συγκεντρώσεις . Το γεγονός αυτό την στιγμή μάλιστα που έβλεπε την ζήτηση να αυξάνεται, δεν άφησε αδιάφορους τους υπόλοιπους κατασκευαστές και όχι μόνο τους Άγγλους. Από τότε ξεκίνησε μια κόντρα που εξελίχθηκε σε έρευνα για την εξεύρεση του καλύτερου τύπου στενώματος που θα έδινε καλύτερο αποτέλεσμα. Αρχικά όλες οι μελέτες εφαρμόστηκαν πάνω σε κάννες πλαγιόκαννων όπλων που αποτελούσαν και το κατ’ εξοχήν κυνηγετικό όπλο. Ο πρώτος τύπος σύσφιξης ήταν το στένωμα στην άκρη της κάννης.
Ο κατασκευαστής ζητούσε από τον πελάτη να του πει την απόσταση που κατά μέσο όρο επιθυμεί να έχει το καλύτερο βλητικό αποτέλεσμα, και μετά από αλλεπάλληλες βολές και ανάλογη επεξεργασία της σύσφιξης έφτιαχνε ένα στένωμα που έδινε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Αρχικά δεν υπήρχε καθορισμένη φόρμουλα. Ο κάθε κατασκευαστής χρησιμοποιούσε τη δική του μυστική συνταγή. Έτσι μπορεί να ακούγεται εύκολο το ότι τα πρώτα τσοκ βρίσκονται στο εμπρός μέρος της κάννης αλλά αυτό είναι και αόριστο γιατί ο κάθε κατασκευαστής χρησιμοποιούσε το δικό του μυστικό που είχε να κάνει με το συνολικό μέρος του τσοκ και με την διαμόρφωση που έκανε. Συνήθως τα πρώτα αυτά τσοκαρίσματα τα διαμόρφωνε ο κατασκευαστής στις δοκιμές του. Έτσι το κάθε τσοκάρισμα συνοδευόταν και από το δικό του φυσίγγιο.
Ουσιαστικά τον κυνηγό δεν τον ενδιέφερε ποιος είναι ο τρόπος που είναι διαμορφωμένο το τσοκάρισμα του όπλου του. Αυτό που τον ενδιέφερε ήταν να έχει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα στην απόσταση που έριχνε.
Μετά τον πρώτο τύπο σύσφιξης ακολούθησαν και άλλες πατέντες και όλα αυτά προήλθαν από την προσπάθεια των κατασκευαστών να συναγωνιστούν μεταξύ τους, έτσι παρουσιάστηκαν διάφοροι τύποι συσφίξεων . Βασικά όλοι αυτοί οι τύποι τσοκαρίσματος που εφαρμόστηκαν στο εσωτερικό μέρος της κάννης μόνιμα, ονομάζονται σταθερές συσφίξεις.
Από κάποιο σημείο και μετά οι διάφορες αυτές πατέντες που εφάρμοζαν οι κατασκευαστές άρχισαν να μπαίνουν σε φόρμουλα. Έτσι άρχισε και η ονομαστική κατάταξη των διαφόρων συσφίξεων. Η κατάταξη αυτή έγινε βάση των ποσοστών συγκέντρωσης που έδιναν τα σκάγια σε κύκλο 75 εκατοστών στην απόσταση των 36,5 μέτρων.
Η ονομασία των στενωμάτων είναι διεθνής. Όλοι σήμερα γνωρίζουμε τι εννοούμε όταν λέμε η μια κάννη είναι Demi και η άλλη Full. Η κατάταξη των στενωμάτων μας έδωσαν την δυνατότητα να κατατάσσουμε τα όπλα σε στενά ή ανοιχτά. Επιπλέον μας έδωσε την δυνατότητα να κατατάσσουμε τα όπλα ανάλογα με τα θηράματα. Μπεκατσοντούφεκα, καρτεροντούφεκα κ.τ.π, αυτό ισχύει για τα όπλα με σταθερό τσοκάρισμα.
Μετά τις πρώτες αυτές προσπάθειες που τελικά απέφεραν το σταντάρισμα των στενωμάτων στον χώρο μπήκαν και τα σκοπευτικά αθλήματα. Ένας νέος χώρος ανταγωνισμού προέκυψε για τους κατασκευαστές και εδώ τα πράγματα ήταν πιο σοβαρά γιατί στα σκοπευτικά αθλήματα Trap, Skeet παιζόταν η φήμη των κατασκευαστών, μπορούμε να πούμε ότι είναι κάτι αντίστοιχο με την Formoula 1 για τα αυτοκίνητα. Οι τύποι των στενωμάτων που εφαρμόστηκαν ήταν αποκλειστικά μελετημένοι ώστε να αποδίδουν τα μέγιστα στο άθλημα του Trap και του Skeet.
Η απόδοση των στενωμάτων ήταν σε συνάρτηση με το φυσίγγιο και το νούμερο των σκαγιών. Και στον χώρο αυτό υπήρξαν διαφορετικές προτάσεις από τους κατασκευαστές. Όμως και εκεί για να επιτευχθεί το απόλυτο υπήρχαν και υπάρχουν προϋποθέσεις.
Τα πρώτα όπλα με εναλλακτικά στενώματα εμφανίστηκαν στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο κυνηγός – σκοπευτής είχε πλέον την δυνατότητα να επιλέξει το στένωμα και να το προσαρμόσει στο όπλο του. Τα εναλλακτικά στενώματα αποτέλεσαν επανάσταση και στο χώρο αυτό οι προτάσεις ήταν αρκετές.
Για κάποια εποχή υπήρξαν και πολυτσόκ που μπορούσαν να προσφέρουν στα όπλα με μια κάννη τη δυνατότητα που είχαν τα δίκαννα όπλα. Την διαφορετική σύσφιξη. Ωστόσο τα συστήματα αυτά παρότι αρχικά κέρδισαν τις εντυπώσεις στην πορεία εγκαταλείφθηκαν γιατί το συνολικό τους βάρος ήταν μεγάλο και επηρέασαν κατά πολύ το ζύγισμα του όπλου.
Από την εμφάνιση των εναλλακτικών στενωμάτων μέχρι και σήμερα έχουν ακουστεί διάφορες απόψεις. Ωστόσο τα εναλλακτικά στενώματα δείχνουν να έχουν κερδίσει τους κυνηγούς. Παρότι υπήρξαν και υπάρχουν αρκετοί τύποι στενωμάτων σταθερά και εναλλασσόμενα θα ήταν άσκοπο να μπούμε στην διαδικασία σύγκρισης μεταξύ τους, γιατί η απόδοση του κάθε ένα εξ αυτών εξαρτάται από κάποιους παράγοντες. Ο σημαντικότερος από αυτούς είναι το φυσίγγιο και τα υλικά του (τύπος βυσμάτωσης, νούμερο σκαγιών)
Οι περισσότεροι αρθρογράφοι όταν αναφέρονται σε κάποιο τύπο ή βαθμό σύσφιξης, στο αποτέλεσμα αναφέρουν και το φυσίγγιο που χρησιμοποιούσαν και αυτός είναι και ο πλέον ενδεδειγμένος τρόπος γιατί μπορεί να χρησιμοποιήσουμε την σύσφιξη full με ένα συγκεκριμένο φυσίγγιο και στην απόσταση των 36,5 μέτρων να μας δώσει 70% συγκέντρωση στο πίνακα αλλά με ένα άλλο φυσίγγιο η ίδια σύσφιξη να μας δώσει 60% συγκέντρωση. Μπορεί αυτό το 70% να το πάρουμε με μια σύσφιξη full στα 36,5 μέτρα, μπορεί όμως να μας το δώσει και μια άλλη σύσφιξη χρησιμοποιώντας ένα άλλο φυσίγγιο.
Ακόμη και σήμερα που η ονομασία των στενωμάτων και ο βαθμός είναι στανταρισμένα υπάρχουν μικρές διακυμάνσεις μεταξύ των κατασκευαστών, τόσο στα σταθερά, όσο και στα εναλλασσόμενα τσοκ.
Τα όπλα που συνήθως ακούμε και σπάνια βλέπουμε, τα πανάκριβα χειροποίητα με τα προοδευτικά τσοκαρίσματα και αυτά για να αποδώσουν το μέγιστο πρέπει ο κάτοχος τους να πειραματιστεί και μπορεί ορισμένες φορές τα όπλα αυτά να αποδίδουν πιο φτωχά βλητικά αποτελέσματα σε σχέση με τα όπλα μαζικής παραγωγής αν ο κάτοχος τους δεν έχει φροντίσει να ψάξει ποια είναι η γόμωση ή το φυσίγγιο που αποδίδει το μέγιστο στο όπλο τους.
Οι ονομαστικές συσφίξεις έχουν στανταριστεί αρκετά χρόνια τώρα και μπορεί ο κυνηγός – σκοπευτής να γνωρίζει περί τίνος πρόκειται όταν συζητώντας αναφέρονται οι λέξεις Full, Demi, κύλινδρος.
Αυτή είναι η θεωρητική πλευρά του πράγματος. Η πρακτική λέει ότι για να επιτευχθεί αυτό σε οποιοδήποτε τύπο και βαθμό σύσφιξης χρειάζεται πειραματισμός και δοκιμές.
Μην σας φαίνεται καθόλου παράξενο αν κάποιος που βρίσκεται δίπλα σας στο κυνήγι έχει καλύτερες επιτυχίες από εσάς σε μεγάλες αποστάσεις, χρησιμοποιώντας κάννη που έχει σύσφιξη Demi, ενώ εσείς δεν μπορείτε να έχετε τις αντίστοιχες επιτυχίες με σύσφιξη Full.
Η διαφορά αυτή δεν είναι τυχαία και θα πρέπει να σας προβληματίσει. Θέμα τύχης μπορεί να είναι η μία ή οι δύο τουφεκιές, όμως οι περισσότερες επιτυχίες είναι θέμα δοκιμών και πειραματισμού. Μην σας εντυπωσιάζει ο βαθμός ή ο τύπος της σύσφιξης, σίγουρα όλοι χαιρόμαστε όταν μέσα στις 30 τουφεκιές μας βγαίνει και μια καλή σε μεγάλη απόσταση και αυτή την τουφεκιά την θυμόμαστε για μέρες μετά. Αλλά και όταν χάνουμε τις σίγουρες κοντινές τουφεκιές η απογοήτευση κρατάει μέρες. Τη λύση εν μέρει μπορεί να την δώσουν οι διαφορετικές συσφίξεις και οι διαφορετικοί τύποι στενωμάτων, αλλά για να δώσουν λύσεις και αποτελέσματα θα πρέπει εμείς να γνωρίζουμε τι θέλουμε.
Είναι άσχημο σαν εικόνα και ψυχοφθόρο για αυτόν που βρίσκεται στην κατάσταση αυτή από την μια να κρατάει το όπλο και από την άλλη το τσοκόκλειδο και μετά από κάθε βολή να αλλάζει τσοκ. Κανένας τύπος και βαθμός στενώματος μπορεί να δώσει λύση σε αυτό το πρόβλημα.
