Τα πυρομαχικά των κυνηγετικών όπλων είναι το μεγαλύτερο ίσως κυνηγετικό θέμα. Καψούλια, κάλυκες, πυρίτιδες, τάπες, συγκεντρωτήρες, σκάγια πολλών ειδών, διαφορετικών υλικών και διαμετρημάτων, πιέσεις, φυσίγγια για υγρή ή ξηρή ατμόσφαιρα, για μικρό ή μεγάλο βεληνεκές, διασποράς ή όχι, προβληματίζουν τους κυνηγούς στην επιλογή του καταλληλότερου φυσιγγίου για κάθε θήραμα.
Πάρα πολλά φυσίγγια έχουν φύγει στο βρόντο (σε συνδυασμό με τη σκοπευτική απειρία) στην αρχή της κυνηγετικής καριέρας κάθε ατόμου, μέχρι να καταλήξει στο φυσίγγι που ταιριάζει καλύτερα στο όπλο του. Και όμως το καλύτερο φυσίγγι είναι αυτό που έχει κατασκευαστεί με τις πρέπουσες αναλογίες υλικών και δίνει άριστο αποτέλεσμα σε συγκεκριμένες ατμοσφαιρικές συγκυρίες.
ΚΑΛΥΚΑΣ: Είναι ο φορέας όλων των υπόλοιπων υλικών από τα οποία αποτελείται το φυσίγγι. Είναι συνήθως πλαστικός και σπανιότερα από σκληρό χαρτόνι. Στη βάση του υπάρχει ένα μπρούτζινο «ποτηράκι» στο οποίο εφαρμόζει το καψούλι, το οποίο φιλοξενεί την πυρίτιδα. Το ύψος της μεταλλικής βάσης του μπορεί να είναι 8, 12, 16, 20, 25, 27 mm ενώ το συνολικό του ύψος κυμαίνεται από 65 έως 76 mm.
ΠΥΡΙΤΙΔΑ: Οι πυρίτιδες που χρησιμοποιούνται στα κυνηγετικά φυσίγγια είναι φυτικής προέλευσης. Η ουσία αυτή επιστημονικά ονομάζεται Νιτροκυτταρίνη και είναι άκαπνη. Υπάρχουν δύο βασικές κατηγορίες πυρίτιδας, οι μονοβασικές άκαπνες πυρίτιδες και οι διβασικές. Οι μονοβασικές πυρίτιδες αποτελούνται από καθαρή νιτροκυτταρίνη σε κόκκους ή μικροσκοπικά τεμάχια στρογγυλά, τετράγωνα ή ακανόνιστου σχήματος. Οι κατασκευαστές για να επιτύχουν πιο προοδευτική καύση ζελατινοποιούν τις πυρίτιδες.
Οι διβασικές πυρίτιδες αποτελούνται από 80 έως 95% νιτροκυτταρίνη και από 5 έως 20% νιτρογλυκερίνη. Οι πυρίτιδες αυτές είναι πλέον οι πιο διαδεδομένες λόγω της καλύτερης καύσης. Οι περισσότερες ζελατινοποιούνται για να δίνουν προοδευτικότερη καύση διαφορετικά, λόγω της ύπαρξης της νιτρογλυκερίνης, η καύση τους είναι ιδιαίτερα έντονη και γρήγορη.
ΒΥΣΜΑ ή ΤΑΠΑ: Η τάπα έχει ως αποστολή να κλείνει την πυρίτιδα στη βάση του κάλυκα και πρέπει να έχει την δυνατότητα τέλειας έμφραξης της πυρίτιδας, αλλά και να παραμένει ανεπηρέαστη στις μεγάλες θερμοκρασίες που δημιουργούνται κατά την πυροδότηση της πυρίτιδας. Σε μια καλή τουφεκιά η συνεισφορά της τάπας είναι πολύ μεγαλύτερη απ’ ότι οι άλλες παράμετροι.
Πάρα πολλά υλικά έχουν χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς για τον σκοπό αυτό, όπως φελλός, χαρτόνι, μαλλί, πλαστικό, ακόμη και πίτουρα. Όλα σχεδόν τα υλικά έδιναν πολύ καλά εμφρακτικά αποτελέσματα. Τα περισσότερα από αυτά αποδείχτηκαν άριστα σαν εμφρακτικά υλικά ή σαν υλικά ανεπηρέαστα στις θερμικές μεταβολές, όμως πολύ δύσκολα μπορεί να επιτευχθεί ο ιδανικός συνδυασμός και των δύο ιδιοτήτων. Σήμερα το πιο διαδεδομένο υλικό είναι το πολυαιθυλένιο, αλλά χρησιμοποιούνται ακόμη οι μάλλινες λιπασμένες τάπες από μερικούς κατασκευαστές.
ΣΚΑΓΙΑ: Τα σκάγια είναι μικρά σφαιρικά τεμάχια μολύβδου με πρόσμιξη μικρής ποσότητας αντιμονίου για την επίτευξη μεγαλύτερης σκληρότητας. Για μεγαλύτερη διατρητική ικανότητα, μπορεί να φέρουν εξωτερικό φλοιό από κράματα νικελίου, ψευδαργύρου ή χαλκού. Εδώ και χρόνια, για οικολογικούς κυρίως σκοπούς, κατασκευάζονται και χρησιμοποιούνται και ατσάλινα σκάγια. Τα μολυβένια σκάγια, ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής, μπορεί να είναι «χυτά» ή «πρεσαριστά».
Τα σκάγια καταλαμβάνουν το πάνω μέρος του φυσιγγίου και μετά την εκπυρσοκρότηση εκτοξεύονται προς το στόχο, «ανοίγοντας» και «κρυώνοντας» όσο απομακρύνονται από την κάννη.
ΚΑΨΟΥΛΙ: Το καψύλιο είναι ο αναπτήρας του φυσιγγίου, ο οποίος πυροδοτεί την πυρίτιδα και θέτει όλο το σύστημα σε λειτουργία. Έχει διάμετρο λίγων χιλιοστών και ύψος μικρότερο από 10 mm. Περιέχει συνήθως στιφνικό μόλυβδο ή σπανιότερα βροντώδη υδράργυρο, που με την παραμικρή μεταβολή του όγκου του (συμπίεση) εκρήγνυται, δημιουργώντας σπινθήρα ικανό να πυροδοτήσει την πυρίτιδα. Η μεταβολή του όγκου του καψυλίου επιτυγχάνεται με το κτύπημα που δέχεται κατά τη βολή με τη βελόνα του όπλου. Όταν αυτό συμβεί, η πυρίτιδα αναφλέγεται και η καύση της παράγει μεγάλη ποσότητα αερίων. Τα αέρια αυτά αποκτούν την τάση να εκτονωθούν προς κάθε κατεύθυνση. Περιορισμένα όπως είναι μέσα στον κάλυκα, όμως, μπορούν να εκτονωθούν μόνο προς τα μπρος. Η εκτόνωση των αερίων προκαλεί ώθηση της τάπας και των σκαγιών προς την έξοδο της κάννης και έτσι έχουμε το επιθυμητό αποτέλεσμα.
